GEREKLİ BİLGİLER

Ayırıcı nedir, kaç çeşittir?
“Yüksüz devreleri güvenli olarak açıp kapamaya yarayan devre elemanıdır.
-Hat Ayırıcısı ;Enerji nakil hattının başında veya sonunda bulunan ayırıcılardır.
-Bara Ayırıcısı;Bara kesicisi ile bara arasında bulunan ayırıcıdır.
-By-Pass Ayırıcısı;Tek bara sisteminde kesiciye paralel çalışan ayırıcıdır.
-Transfer (Kuplaj) Ayırıcısı;Çift bara sisteminde ana bara ile transfer barayı birleştirir.
-Topraklama Ayırıcısı;Gerilim altında bulunmayan elektrik devrelerinin toprakla irtibatını sağlar.”

Trafo merkezi nedir?
“Genel olarak; Bir veya birden fazla yüksek gerilim enerji nakil hattından enerji alan ve bu enerjiyi genellikle orta ve alçak gerilim ile müşteri fiderlerine dağıtan cihaz topluluğunun bulunduğu yerdir.”

Şalt sahası nedir?
“Bir merkez barasından müşteri veya müşteriler grubuna enerji taşıyan hat veya kablo çıkışlarıdır.”

Fider nedir?
“Genel olarak; Ayırıcılar,kesiciler, baralar, trafo ve yardımcı techizatın bir araya toplandığı, enerjiyi toplamaya veya dağıtmaya yarayan bir tesistir.”

-Demir Nüve;Manyetik akı oluşmasını sağlar.
-Primer Sargılar;İnce ve çok sipirli olup, trafonun OG giriş kısmıdır.
-Sekonder Sargılar;Kalın ve az sipirli olup, trafonun AG çıkış kısmıdır.
-İzolasyon Yağı;Sarımlar, sargılar arası ve gövde-tank arası izolasyon ve soğumayı sağlar.
-Ana Tank;Sargıların, nüvenin ve yağın bulunduğu kısımdır.
-Reserve Tankı;Genleşme ve yedek yağ tankıdır.
-Yağ Seviye Göstergesi;Reserve yağ seviyesini görmek içindir.
-Radyatör;Trafo yağının soğumasını sağlar.
-OG-AG Buşingi;OG ve AG fazlarının bağlantı terminalleridir.
-Ark Boynuzu;Enerji nakil hatlarında bir gerilim yükselmesinde trafoyu koruyan kısımdır.
-Termometre;Trafonun ısı derecesini ölçer.
-Gerilim Kademe Komutatörü;OG’de gerilim seviyesini ayarlamaya yarar.
-Bucholz Rölesi;Trafoların zati arızalarında (yani trafonun içindeki arıza veya anormal ısınmalarda) çalışarak sinyal veya açtırma kumandası veren mekanik bir röledir.”

Güç trafosu (Dağıtım Trafosu) nedir, ne işe yarar?
“Güç trafoları, belirli bir gerilimdeki enerjiyi, başka bir gerilime çevirmek için kullanılır.Güç trafoları birkaç kVA’lık küçük trafolardan 500-1000 MVA’lık büyük trafolara kadar değişik güçlerde imal edilirler.Güç trafoları yüksek gerilimden alçak gerilime çevirdikleri enerjiyi miktar olarak değiştirmezler, yani güç sabit kalır.”

Bara nedir?
“Aynı gerilimdeki elektrik enerjisinin toplandığı ve dağıtıldığı bir ünitedir.”

Gerilim trafosu nedir, ne işe yarar?
“Primer tarafından genelde hat ile toprak arasına bağlanarak, faz toprak gerilimini sargı oranları nispetinde düşürerek, yine ölçü ve koruma sistemlerine aktaran elektromanyetik devre elemanıdır.”

Akım trafosu nedir, ne işe yarar?
“İletim veya dağıtım hattına seri bağlanarak, üzerinden geçen akımı sargı oranları nispetinde düşürerek, ölçü ve koruma sistemleri tarafından kullanılabilir seviyeye getiren elektromanyetik devre elemanıdır.”

Sehim nedir?
“Gerilen iletken uçlarının bağlı olduğu iki izolatör arasındaki varsayılan doğru çizgi ile iletkenin en sarkık noktası arasındaki uzaklıktır.”

-Alçal Gerilim :1000 V’a kadar
-Orta Gerilim :1000V ile 36kV (dahil)’a kadar
-Yüksek Gerilim:36 kV’dan büyük gerilimler için,

-Önce hangi hattan manevra yapılacağı tesbit edilir.Ve bu hattın üzerinde bulunan müşterilere haber verilir.
-Fider kesicisi açılır ve kontrol edilir.
-Fiderin bara ve çıkış ayırıcıları açılır ve kontrol edilir.
-Fiderin toprak ayırıcısı kapatılır.
-Bu kesici üzerine uyarı levhaları asılarak başkasının kapatılması önlenir.
-Daha sonra ekibin çalışması için haber verilir.”

Dağıtım trafolarında kademe ayarı nasıl yapılır?
“Kademe ayarında asıl nokta;trafoların besleme geriliminin değeri (primer tarafının) değiştirildiğinde, sekonder çıkış geriliminin sabit tutulması mantığıdır.Çünkümüşterilere nominal sekonder geriliminin sağlanması işletmeciliğin esasıdır.Bu nedenle dağıtım (güç) trafolarında değişik primer gerilimi karşısında nominal sekonder çıkış gerilimi sağlamak amacıyla kademe değiştirme mekanizmaları ilave edilmiştir.Primer sargılar üzerine yerleştirilmiş bu gerilim ayar sistemi trafo yüksüz iken kullanılır.Genellikle 3 kademeli olarak imal edilirler.Prensip, trafonun dönüştürme oranı primer sargılar üzerinden sargı dilimleri çıkarmak ve ilave etmek suretiyle değiştirmektir. K=U1/U2=N1/N2=I2/I1 formülünden yapılır.

İzolatör nedir,görevi,yapısı ve çeşitleri nelerdir?
-Görevleri; Elektriksel bakımdan iletkenleri topraktan ayırmak, iletken ağırlığı ile iletkenler gelen ek yükleri karşılamak.
-Yapısı;Cam, porselen, epoksi reçine gibi akıma karşı direnci çok büyük ve yüksek derecede sıcaklığa dayanıklı malzemeden yapılırlar.Camın porselene göre elektrik dayanımı yüksektir.
-Çeşitleri;Mesnet tipi, Zincir tipi
-Mesnet Tipi İzolatörler: Hava hattı iletkenlerinin üstüne tutturulduğu, bir veya çok parçalı izolatörlerdir.
-Zincir Tipi İzolatörler : Özellikle orta ve yüksek gerilimde kullanılırlar.Birbirine eklenebilen birçok parçadan oluşurlar.”

“Elektrik enerjisi yüksek gerilimle iletildiğinde DeltaU(gerilim düşümü)={(k.P.L)/F.U2(kare)}*100 formülünden enerji nakil hattı sonunda gerilim düşümü daha az olur.Devreden az akım geçeceğinden güç kaybı az olur.İletken kesiti daha küçük olacağından iletimde kullanılan dirençler ve diğer gerilim techizatı hacim bakımından daha küçük ve hafif olur.Sonuçta elektrik daha ucuza mal olur.Eğer elektrik santraldeki jeneratörlerden elde edilen (genelde 10,5 kV) çıkış gerilimi ile iletilseydi,iletim akımı, iletken kesiti ve çapı çok daha büyük olacaktı.”

“Trafo fiderleri; diferansiyel veya tank koruma dışında aşağıdaki koruma elemanlarına sahiptir:
-Lokal ısınma ve yağ bozulması sonucu gaz oluşmasına neden olan herhangi bir sargı arızasında çalışacak Bucholz rölesi koruması,
-Aşırı yük veya dahili bir arıza nedeniyle trafo yağ ve sargısında sıcaklık artışına karşı termik koruma,
-Trafo için tehlike yaratacak biçimde yağ seviyesinin düşmesine karşı yağ seviye koruması,
-Buşinglerdeki aşırı gerilim yükselmelerine karşı Bucholz rölersini koruyan ark boynuzu koruması”

Parafudr nedir?
“Alternatif akımlı güç sistemlerinde çeşitli nedenlerle (yıldırım düşmesi,anahtarlama vb.) oluşan gerilim yükselmelerini sınırlamak amacıyla tasarlanmış -sistem ve techizatın korunmasında- ve enerji besleme sürekliliğinin sağlanmasında önemli bir görevi olan koruma cihazıdır.( Normal işletme şartlarında yalıtım halindedir.)”

Trafo nedir?
“Elektrik enerjisinin parametrelerini ( V.I ) değiştiren statik elektromagnetik cihazlara transformatör denir.”

Linye nedir?
“Dağıtım tablosundan son aydınlanma aygıtı (armatür) yada prizin bağlandığı kutuya (buat) kadar olan kısımdır.”

Sorti nedir?
“Linye hattı ile aydınlanma aygıtı yada priz arasındaki bağlantı hattıdır.”

Topraklama nedir?
“Elektrik tesislerinde aktif olmayan bölümler ile sıfır iletkenleri ve bunlara bağlı bölümlerin bir elektrot yardımı ile toprakla iletken bir şekilde birleştirilmesine topraklama denir.”
“3 çeşit topraklama vardır:
-1) Koruma Topraklaması : İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için işletme araçlarının aktif olmayan kısımlarının topraklanması.(Örn:elektrikli cihazların metal gövdelerinin topraklanması )
-2) İşletme Topraklaması : İşletme akım devresinin, tesisin normal işletilmesi için topraklanması.(Örn:trafonun veya alternatörlerin sıfır noktalarının topraklanması )
-3) Fonksiyon Topraklaması : Bir işletim tesisinin istenen fonksiyonu yerine getirmesi için yapılan topraklama.(Örn:yıldırıma karşı topraklama,zayıf akıma karşı topraklama )”

-Parafudr
-Ölçü trafosu
-Dağıtım trafosu
-İletken
-İzolatör
-Kesici
-Ayırıcı